Er is ook zoiets als religieverslaving, waarbij je afhankelijk bent geworden van een bepaald religieus ritueel, een bepaalde leider, een bepaalde groep om je beter te voelen. Je hebt een ‘shot’ van een preek, een lied, een meditatie, of wat dan ook nodig.

Als je gemanipuleerd wordt, raak je op allerlei manieren beschadigd. Ook op het gebied van je zelfvertrouwen. En als je wilt genezen, betekent dat meestal ook daaraan werken. Eigenwijzer worden. Je groter leren maken. Je voelsprieten trainen en je intuïtie oefenen.

Schaamte en schuld is een nee tegen jou: nee, je mag er niet zijn, nee, je doet het niet goed, nee, je bent niet oké. De reden dat manipulators je dit aanpraten, is dat zij je een oplossing proberen te verkopen.

Vergeven is een vrije keus, geen plicht, aan niemand, om zelf een proces aan te gaan om los te komen van nare herinneringen. Je leert jezelf steeds meer als heel persoon te zien, niet puur bepaald en gedefinieerd door de nare dingen die je hebt meegemaakt.